عکس خیابان جمهوری اسلامیشهرستان دشتستان وسیع ترین و پرجمعیت ترین شهرستان استان بوشهر، به مركزیت برازجان، در مدارهای ۵۱ درجه و ۱۲ دقیقه طول و ۲۹ درجه و ۱۶ دقیقه جغرافیایی قرار دارد. همسایگان آن در شمال گناوه، در غرب بوشهر، در جنوب تنگستان و در شرق استان فارس است. وسعت دشتستان ۶/۳۷۱ كیلومتر مربع و جمعیت آن بیش از ۲۹۰/۰۰۰ نفر است. این شهرستان تقریباً در وسط راه های ارتباطی شمال به جنوب استان قرار دارد؛ همچنین جاده شیراز - بوشهر از میان آن می گذرد. دشتستان دارای ۷ شهر، ۵بخش و ۱۹۲ روستا است. كوهستان گیسكان با دو قله گیسكان (به ارتفاع: ۲۶۰۰) و قله بزپر (به ارتفاع: ۱۴۲۰ متر) در شرق برازجان قرار دارد؛ دو رود دالكی و شاپور سیراب كننده دشتستان پنهاورند. دمای دشتستان بین ۰ تا ۵۰درجه در طول سال متغیر است؛ بارش سالانه نیز حدود ۲۵۰ میلیمتر است. نژاد اهالی اكثریت پارس و گویش آنها پارسی آمیخته با لری است. برازجان، مركز دشتستان، دومین شهر بزرگ استان بیش از ۱۵۵/۰۰۰نفر جمعیت و ۱۵۳۸ هكتار وسعت دارد كه در نزدیكی كوهستان گیسكان واقع شده است.
* پیشینه تاریخی
دشتستان دارای پیشینه تاریخی بسیار كهن است كه می توان آن را به سه دوره تقسیم كرد. در دوره اول از عیلامیان تا ظهور اسلام، در قلب خود شهر باستانی توزوتا اوكه را داشته است كه پارچه بسیار معروف توزی و آثار تاریخی بسیاری كه از این دوره طلایی به جا مانده حاكی از همین نكته است. دوره دوم از ظهور اسلام تا آغاز صفویه است كه دشتستان موقتاً در تاریخ فراموش می شود. دوره سوم از آغاز صفویه تاكنون را شامل می شود. در این دوره خوانینی خوشنام و میهن پرست همچون ملك منصورخان، شهید سالم خان، شهید میرزامحمدخان غضنفرالسلطنه برازجانی و... بر برازجان در دوره ای متلاطم حكمرانی می كنند؛ سالم خان كمر همت به آبادانی برازجان می بندد و غضنفرالسلطنه برازجانی به یاری رئیسعلی دلواری و جنگ با انگلیسی های متجاوز برمی خیزد و پس از رشادت های بسیار و به خاك مالیدن پوزه انگلیسی ها در جنگ لرده، به عنوان آخرین نفر از سرداران وطن پرست متحد در برابر متجاوزان، به دست یك خائن به شهادت می رسد.
* جاذبه های تاریخی
در دشتستان با توجه به تاریخ كهن و پربار آن، آثار تاریخی مهمی وجود دارد ازجمله:
۱- كاخ زمستانی كوروش هخامنشی: در جنوب غربی برازجان، با قدمتی حدود ۲۵۰۰ سال كه تلاش برای یافتن بقایای آن ادامه دارد.
۲- گوردختر: در روستای پشت پر، بخش ارم، مشابه مقبره كوروش، متشكل از ۲۴ قطعه سنگ؛ متعلق به مادر یا دختر كوروش هخامنشی.
۳- كاخ بردك سیاه: در ۱۲ كیلومتری شمال غرب برازجان، روستای درودگاه؛ مربوط به داریوش هخامنشی كه تلاش برای یافتن بقایای آن ادامه دارد.
۴- كوشك اردشیر: در مجاورت گوردختر؛ مربوط به عهد اردشیر ساسانی، ساخته شده با سنگ و ساروج.
۵- كاروانسرای مشیرالملك: در قلب برازجان، مربوط به اوایل قاجاریه، ساخته شده از سنگ با نمای بسیار زیبا و منحصر به فرد. این بنا در زمان پهلوی زندان بوده (از زندانیان معروف: آیت الله طالقانی، مهندس بازرگان و...) و اكنون در حال بازسازی است. همچنین كوه قلعه (در ارتفاعات شرق برازجان)، پل مشیرالملك (۲۴ كیلومتری شمال برازجان)، كاروانسرای دالكی، چهل خانه سعد آباد، قصر دختر و گوری گاه در تنگ ارم، قلعه سبز در شبانكاره، سد سبا در روستای كان سرخ وحدتیه (مربوط به هخامنشیان)، قلعه غضنفر السلطنه در كوه قلعه، بازار قدیمی و سرپوشیده برازجان ازجمله آثار تاریخی دشتستان هستند.
* جاذبه های طبیعی
گیسكان، كوهستان سر به فلك كشیده و استوار چون مردم دشتستان، در شرق برازجان قرار دارد. رود شاپور (با ۲۳۰ كیلومتر طول) و دالكی (با ۲۱۵ كیلومتر طول و رود فصلی معروف آرد و در برازجان، از رودهای معروف شهرستان هستند. از درختان معروف این سرزمین نخل، گز، كویر و كنار (سدر) را می توان برشمرد. از حیوانات بومی هم می توان به گراز، بزكوهی، مارمولك و گوسفند و از پرندگان هم به كلاغ زاغی (قلاسوزوك)، فنچ تاجدار، فنچ مجنون، تیهو، چغول و سینه سرخ اشاره كرد. مهمترین جاذبه های طبیعی دشتستان عبارتند از: نخلستانهای سرسبز، شاهزاده ابراهیم(ع) در ۱۸ كیلومتری جنوب شرقی برازجان و ارتفاعات اطراف آن، كوهستان گیسكان (دشت نرگسی و بام بلند)، آبشار فاریاب در پشتكوه، چشمه زیرراه در ۱۵ كیلومتری برازجان (روستای زیرراه)، چشمه آب گوگردی در دالكی، پارك جنگلی سركره در ۸ كیلومتری جنوب برازجان، امامزاده شاه پسرمرد در بوشكان، سد انحرافی سرقنات، سد رئیسعلی دلواری (شبانكاره).
* كشاورزی
دشتستان قطب كشاورزی استان است و كشاورزی آن قدمتی ۲۵۰۰ ساله دارد. مجموع اراضی مزروعی این شهرستان ۲۴۰/۰۰۰ هكتار است. مهمترین محصول كشاورزی آن خرما است كه از بیش از ۲/۵۰۰/۰۰۰ اصله نخل به دست می آید. مهمترین انواع نخل در این منطقه كبكاب، خاصه، قصب و شیخالی هستند. بیشترین كلزا، كاهو، تنباكو و گندم استان در دشتستان به دست می آید.
* سوغات
مهمترین سوغاتی دشتستان عبارت است از: خرما، رطب، خارك، حصیر و سایر محصولات بافته شده با برگ نخل، ظروف سفالی، قالی، قالیچه، گبه، گلیم، نمد، گیوه، عبا، ملحفه، قبا، ارده (شیره كنجد)، قلیه ماهی و میگو، انواع حلوا، گرده و مشتك و انواع دیگر نان محلی، لورك و ماست و سایر لبنیات محلی، خاك شیر (درمان درد معده)، زیره (دفع باد شكم)، بنگو، گل گاوزبان و شنبلیله.
* صنعت
شهرك صنعتی بزرگ برازجان و شهرك صنعتی خوشاب دو شهرك صنعتی دشتستان هستند. از مهمترین كارخانه های آن می توان به سیمان دشتستان، گچ، دو كارخانه آرد، موادغذایی، دستمال كاغذی و وسایل بهداشتی، ایزوگام، لوله پلی اتیلن و صنایع مرتبط با نخیلات اشاره كرد.
* مراكز آموزش عالی
دانشگاه آزاد واحد دشتستان، دانشگاه پیام نور، دانشكده كشاورزی، مركز تربیت معلم شهید رجایی، مدرسه علمیه ۱۴ معصوم (ع) آقایان و حضرت رقیه (س) (بانوان)، مراكز آموزش عالی دشتستان هستند كه همگی در برازجان قرار دارند.
* وضعیت فرهنگی
نشریه ها:
اتحاد جنوب، دریای جنوب
كتابخانه ها:
مركزی (۱۵/۰۰۰ جلد)، شهید بهشتی (۷/۰۰۰ جلد) و شهرداری (۵/۰۰۰ جلد)؛ كتابخانه سایر شهرها نیز به تناسب جمعیت آن شهر كتاب دارد.
* شخصیت های مهم فرهنگی
شهید صادق گنجی (رایزن فرهنگی ایران در پاكستان)، سید ابراهیم و محمد رضا مساوات، آیت الله مجاهد برازجانی، آیت الله مهدوی سعدآبادی، حاجی خان صمصام الملك، محمد جعفر واجد برازجانی و اسماعیل مرتضوی برازجانی و...
* كتابهای نوشته شده درباره دشتستان
جایگاه دشتستان در سرزمین ایران وتحولات اجتماعی برازجان (سروش اتابك زاده)، تاریخ دشتستان (محمد جواد فخرایی) و...
آزمون محاسبات نظام مهندسی** 
